Nhược thị là bệnh gây suy giảm thị lực ở trẻ, nếu không được phát hiện sớm và điều trị có thể thị lực không thể hồi phục vĩnh viễn. Cùng vivision kid tìm hiểu rõ hơn về cách chữa nhược thị hiệu quả nhất nhé!

1. Nhược thị có chữa được không?

Nhược thị là một dạng thường gặp nhất gây giảm thị lực ở trẻ em, Hiện nay, theo ước tính của WHO, cứ 100 trẻ thì có khoảng 3 trẻ bị nhược thị, con số này ngày càng tăng lên. Tuỳ vào từng khu vực thì tỷ lệ nhược thị khác nhau.

Ví dụ tỷ lệ nhược thị ở các nước phát triển khoảng 2%-6%, nhược thị tại Việt Nam khoảng 2%-5% dân số và đông hơn ở nông thôn so với thành phố. Tỷ lệ nhược thị tăng gấp 4 lần ở những trẻ đẻ non. Nhược thị có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ nhỏ, nhưng chủ yếu xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 7 tuổi. 

Nhược thị (hay mắt lười) là một bất thường phát triển do biến đổi sinh lí ở vỏ não thị giác dẫn đến tổn hại thị giác. Trong những năm đầu của thuở ấu thơ, não học hỏi rất nhiều từ những trải nghiệm thị giác bình thường giúp đường dẫn truyền thị giác từ mắt đến não của trẻ dần hình thành và phát triển toàn diện.

Sự cản trở phát triển thị giác hai mắt hoặc sự tương tác bất thường giữa hai mắt làm gián đoạn quá trình hoàn thiện đường dẫn truyền thị giác đều có thể gây giảm thị lực và nhược thị. 

Nhược thị là một mắt bề ngoài trông bình thường nhưng giảm thị lực ở một mắt (<7/10) mặc dù đã được chỉnh kính tối đa hoặc chênh lệch giữa 2 mắt ≥ 1-2 dòng. 

Hình ảnh bảng thị lực

Nhược thị phân loại theo nguyên nhân bao gồm: nhược thị do tật khúc xạ (cận thị, loạn thị, viễn thị), nhược thị do mất nhìn (sụp mi, ánh đồng tử trắng, đục thuỷ tinh thể bẩm sinh,…), nhược thị do lác/lé.

Bệnh nhược thị có thể chữa khỏi hoàn toàn, tuy nhiên việc phục hồi thị lực hoàn toàn còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây nhược thị để có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, kết hợp với độ tuổi phát hiện nhược thị. Phát hiện và điều trị nhược thị tích cực vào khoảng 7 tuổi sẽ có hiệu quả cao hơn so với điều trị nhược thị cho người trưởng thành. 

Trẻ càng nhỏ càng dễ điều trị nhược thị vì trong những năm đầu là lúc thị lực của trẻ dần phát triển khả năng hồi phục cao hơn do hệ thống thị giác của trẻ lúc mới sinh có bản chất dễ uốn nắn (hay còn gọi là tính mềm dẻo).

Ở giai đoạn này sự phát triển thị lực có thể bị ảnh hưởng bởi sự trải nghiệm thị giác và các yếu tố môi trường. Tính mềm dẻo của hệ thống thị giác không phải vô hạn và thường xem xét liên quan đến giai đoạn then chốt. 

Giai đoạn then chốt để chỉ giai đoạn phát triển nhanh nhất để phát triển hệ thống thị giác, thời điểm các chức năng thị giác có thể bị thay đổi bởi các yếu tố môi trường. Do đó, khi đánh giá thị lực, giai đoạn then chốt trong điều trị có hiệu quả là khoảng 7-8 tuổi.

Ngoài giai đoạn này, khả năng học hỏi và kích thích phát triển thị giác của mắt kém hơn rất nhiều, hiệu quả trong điều trị nhược thị bị hạn chế.

Vì vậy, khi bước vào tuổi thiếu niên, trưởng thành, lúc này thị lực đã phát triển ổn định, việc điều trị chỉ giúp khá hơn, khả năng phục hồi lại thị lực bình thường rất khó.

Tuỳ thuộc vào nguyên nhân gây nhược thị mà có biện pháp điều trị phù hợp.

• Nhược thị do tật khúc xạ (viễn thị, loạn thị, cận thị) sẽ được cho đeo kính 3 tháng hoặc đến khi thị lực của mắt nhược thị không tăng lên.
• Nhược thị do bất đồng khúc xạ, một mắt tốt hơn và một mắt kém hơn bị nhược thị. Trường hợp này sẽ được kê đơn kính kết hợp bịt mắt không nhược thị cả ngày cho trẻ trước tuổi đi học hoặc bịt mắt 2 giờ/ngày cho những trẻ ở tuổi đi học. Việc này nhằm mục đích kích thích mắt yếu hơn hoạt động đưa tín hiệu thần kinh đến vỏ não. Nếu bịt mặt không hiệu quả hoặc sự tuân thủ giảm đi cần chuyển qua đeo kính kết hợp gia phạt atropin ở mắt không nhược thị. Đây cũng là một trong những biện pháp được sử dụng nhiều nhất và có hiệu quả nhất.

Tình trạng hai mắt không đều

• Nhược thị do mất nhìn: đục thuỷ tinh thể bẩm sinh, sụp mi bẩm sinh che hết diện đồng tử, sẹo giác mạc…sẽ được chỉ định phẫu thuật để mắt trở lại trạng thái bình thường.
• Nhược thị do lác/lé: dùng kính hoặc lăng kính, kết hợp tập mắt hoặc phẫu thuật lác/lé.

2. Đâu là cách chữa nhược thị hiệu quả nhất

Bệnh nhược thị có thể chữa được và có thể cải thiện tốt lên hoặc phục hồi thị lực như bình thường. Sự hiệu quả của các phương pháp điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời gian bắt đầu điều trị, nguyên nhân gây nhược thị, mức độ nhược thị, thị giác hai mắt, sự tuân thủ phương pháp điều trị của gia đình và bệnh nhân.

Do đó cần phát hiện sớm những bất thường về thị lực của bệnh nhân và đến các cơ sở y tế để được các bác sĩ chuyên khoa để chẩn đoán và điều trị kịp thời. 

Sau đây là một số cách chữa nhược thị:

Bịt mắt kích thích mắt yếu hơn hoạt động trong điều trị bệnh nhược thị

2.1. Đeo kính

Đeo kính gọng hoặc kính áp tròng nhằm mục đích điều chỉnh các tật khúc xạ ở mắt như cận thị, viễn thị hoặc loạn thị là nguyên nhân dẫn đến nhược thị. Đeo kính cho phép não sử dùng cả hai mắt cùng nhau, làm cho ảnh võng mạc rõ nét như nhau, thúc đẩy việc phát triển thị lực song song ở hai bên mắt.

Việc đeo kính đúng số đã có thể cải thiện thị lực ở trẻ, như trẻ nhược thị do lệch khúc xạ thị lực có thể cải thiện 4 dòng chỉ sau 4-12 tuần đeo kính.

Trẻ đeo kính và bịt mắt chữa nhược thị

2.2. Phần mềm tập nhược thị tại nhà 

Tập nhược thị bằng phần mềm có ưu điểm là có thể dễ dàng tập tại nhà mà không phải tới bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh. Tiết kiệm thời gian hơn, chủ động hơn, trẻ phối hợp cả mắt và tay nhấp chuột và bàn phím. Phần mềm sẽ tính điểm sau mỗi bài tập, nếu tiến triển, mắt đáp ứng tốt sẽ nâng dần độ khó hơn. 

Tập mắt bằng phần mềm cùng các chuyên gia hoặc tại nhà

2.3. Pháp đồ phù hợp với nguyên nhân

Các nhà nghiên cứu bệnh mắt trẻ em ở Hoa Kỳ đã đề ra quy trình điều trị nhược thị phụ thuộc vào nguyên nhân gây gồm 3 giai đoạn chính, riêng đối với bệnh nhân nhược thị do lác sẽ gồm 4 giai đoạn:

• Chỉnh quang 
• Gia phạt atropin hoặc bịt mắt
• Điều trị lác nếu có
• Phục hồi chức năng thị giác hai mắt tránh tái nhược thị 

2.4. Phát hiện và can thiệp sớm

Thời gian vàng trong điều trị nhược thị cho trẻ là khoảng 7-8 tuổi, sau thời gian này, vẫn có thể điều trị nhược thị, tuy nhiên hiệu quả sẽ giảm dần và sẽ khó khăn hơn. Phát hiện nhược thị càng sớm điều trị càng tích cực, khả năng phục hồi càng cao. 

3. Làm sao để phát hiện và điều trị nhược thị sớm?

Để phát hiện và điều trị nhược thị sớm cần cho trẻ đi khám sức khỏe mắt định kỳ 6 tháng/lần hoặc tối thiểu các mốc tuổi quan trọng: 1 tuổi, 3 tuổi, 5 tuổi. Cần chú ý hơn ở những trẻ có tiền sử đẻ non, hoặc bố mẹ có tiền sử mắc tật khúc xạ cao. 

Tóm lại, trẻ có thể không hồi phục thị lực vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị nhược thị sớm. Do đó, việc phát hiện và điều trị kịp thời nhược thị là vô cùng quan trọng để giúp trẻ có thể phục hồi thị lực.

Bố mẹ hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín có đội ngũ y bác sĩ chuyên nghiệp khi thấy trẻ có các bất thường mắt để được khám sàng lọc các bệnh mắt và được điều trị theo phác đồ phù hợp nếu bị nhược thị.

Hình ảnh bác sĩ tại vivision kid khám mắt cho trẻ

vivision kid sẽ đồng hành cùng bố mẹ bảo vệ và chăm sóc đôi mắt trẻ thơ. Liên hệ vivision kid ngay nhé!